Ochrona sygnalistów to wymóg dyrektywy unijnej z 2019 r., której celem jest zapewnienie tzw. whistleblowers warunków do zgłaszania nieprawidłowości w działaniu przedsiębiorstw. Według jej założeń firmy i organizacje będą mogły minimalizować ryzyko biznesowe, zaś egzekucja unijnych przepisów stanie się skuteczniejsza. Na razie nie wiadomo, jaki ostatecznie kształt przyjmie ustawa, na podstawie której dyrektywa zostanie wdrożona w Polsce.
Pewne jest, że nowy obowiązek będzie dotyczył podmiotów z sektora prywatnego i publicznego, na rzecz których pracuje więcej niż 50 osób. Ma on polegać na wdrożeniu procedur umożliwiających zgłaszanie naruszeń przy jednoczesnej ochronie sygnalisty przed odwetem. Niedostosowanie się do nowych przepisów grozi grzywną.
Kto to jest sygnalista?
Według unijnej dyrektywy jest to osoba ujawniająca informacje o naruszeniu interesów przedsiębiorstw lub organizacji pozyskane w związku z wykonywaną dla nich pracą. Ochronie mają podlegać pracownicy danego podmiotu, ale także osoby zasiadające w jego organach, także akcjonariusze i wspólnicy, współpracujące z nim na podstawie umów cywilnoprawnych (w tym dostawcy, podwykonawcy, kontrahenci), bądź wolontariusze czy praktykanci. W projekcie polskiej ustawy przewiduje się, że ochrona sygnalisty zostanie rozciągnięta także na pracowników służb mundurowych i żołnierzy.
Ochrona sygnalistów – jak wdrożyć?
W skrócie jest to wymóg stworzenia procedury zgłoszeń wewnętrznych – czyli drogi zgłaszania naruszeń oraz zasad podejmowania działań w konsekwencji zgłoszenia. Informacja mogłaby być przekazana ustnie, pisemnie (na papierze) lub w formie elektronicznej. W polskim projekcie ustawy, której tematem jest ochrona sygnalistów, przewidziano zachęty dla potencjalnych whistleblowerów – nagrody pieniężne w zamian za cenne dane. Aby spełnić wymogi przepisów związanych z ochroną sygnalistów i ustalić odpowiednie procedury w tym zakresie, warto skorzystać z doradztwa i wsparcia profesjonalnych kancelarii prawnych.
Zasady ochrony przed odwetem
Osoby sygnalizujące naruszenia mają być zabezpieczone przed odwetem, który może przybrać różne formy: przymusowego wysłania na urlop bezpłatny, obniżenia wynagrodzenia, degradacji, dyskryminacji, wystawienia negatywnej opinii o pracy, skierowania na badania lekarskie (również psychiatryczne). Karane mają być również próby zastraszania i gróźb wobec sygnalistów. Nie wiadomo, jak szybko ustawa o ochronie sygnalistów wejdzie w życie w Polsce. Przedsiębiorcy jednak muszą się do niej przygotować, bo wszystko wskazuje na to, że czasu jest coraz mniej.
