Płyty winylowe produkowane były początkowo w kilku rozmiarach, z których największą popularność zyskały ostatecznie tzw. płyty długogrające oraz mniejsze i odtwarzające nagranie krócej, single. Choć płyta winylowa znana jest od ponad 70 lat, zmieniła się nieco na przestrzeni tego czasu, podlegając udoskonaleniom. Przeżyła też swój spektakularny upadek oraz swoisty renesans.
Początki płyty winylowej
Następczynią gramofonowej płyty szelakowej jest drobnorowkowa płyta winylowa. Po raz pierwszy szelak zastąpiono polichlorkiem winylu w 1946 r., a w roku 1948 zaprezentowano światu nową, drobnorowkową płytę winylową o ponad połowę mniejszej prędkości odtwarzania niż szelaki, nazwaną Long Playing Microgroove Record (LP). Rok później wprowadzona została płyta o nieco większej prędkości, która zyskała miano singla.
Początkowo single i longpleje lansowane był przez firmy fonograficzne jako formaty konkurencyjne. RCA Victor promowała LP, natomiast Columbia – mniejsze płyty winylowe. Ostatecznie obydwa warianty przyjęły się na rynku, a gramofony odtwarzają do dziś w standardzie obydwa formaty płyt, czyli:
- longpleje o średnicy 12 cali (30 cm) i prędkości obrotowej 33 1/3 obr/min, przy maksymalnym czasie nagrania 30 min. na stronę,
- single o średnicy 7 cali (17,5 cm) i prędkości obrotowej 45 obr/min.
Upadek i powrót winyli
Choć płyty szelakowe były produkowane jeszcze jakiś czas po wprowadzeniu na rynek winyli, w latach 50 XX wieku (a w niektórych krajach, w tym w Polsce w latach 60) zaprzestano ich produkcji na rzecz winyli. Rynek płyt z tworzywa sztucznego rozwijał się szybko i nieprzerwanie aż do lat 80, kiedy świat zachwycił się zapisem cyfrowym na płytach CD.
Cyfrowe dyski wyparły winyle z rynku niemal całkowicie, a przetrwanie zapewnili płytom winylowym wyłącznie pasjonaci gramofonów i didżeje, którzy nigdy nie zaprzestali odtwarzania dźwięku analogowego. Winyle dają im wiele możliwości modyfikowania nagrań, w przeciwieństwie do płyt CD.
Drugie dziesięciolecie XXI stulecia to renesans płyt winylowych. Ich sprzedaż znacznie wzrosła zyskując np. w USA poziom 17,2 miliona egzemplarzy.
